Eén beeld zegt meer dan duizend woorden, zo werd in de afgelopen raadsvergadering weer eens bevestigd. Oppositie en coalitie kruisten er fel en verbeten de degens over het schenden van de geheimhouding door wethouder Duindam van de ‘gentlemen’s agreement’ tussen het college en twee Oudewaterse projectontwikkelaars over de bouw van 52 appartementen op het voormalige bolwerk op de kop van de Lange Burchwal. Dát de wethouder uit de school geklapt is, staat vast, twee keer zelfs, in het AD en voor de lokale radio. De wethouder erkent zelf ook dat hij zich in zijn enthousiasme ‘vergaloppeerd’ heeft.

Een feit is ook, dat het schenden van de geheimhouding strafbaar is volgens het Wetboek van strafrecht. De schending wordt aangemerkt als een misdrijf, dat door de rechter kan worden bestraft met maximaal een jaar gevangenisstraf en een boete van € 20.000. Geen niemanddalletje dus. Reden waarom De Wakkere Geelbuik en het CDA een formele afkeuring van de handelwijze van de wethouder op zijn plaats vinden.

Terecht, zou men denken. Maar de coalitie van VVD&D66, De Onafhankelijken en ChristenUnie/SGP willen er niet aan. In plaats van hun controlerende taak naar behoren uit te voeren, wrongen zij zich in de afgelopen raadsvergadering in allerlei potsierlijke bochten, om de handelwijze van wethouder Duindam te bagatelliseren en te rechtvaardigen. Hij zou het per ongeluk gedaan hebben, het had niets om het lijf en het was bovendien niet aan de raad, maar aan de rechter om erover te oordelen. De ChristenUnie sprak zelfs van vergeving, alsof zij daarover gaan.

In tweede termijn deden de coalitiepartners er nog een schepje bovenop en verweten zij de coalitie ‘grote woorden’, ‘onfatsoen’ en ‘politiek spel, uitsluitend bedoeld om hun wethouder te beschadigen’. Het bekende patroon.

Maar de vlam sloeg pas echt in de pan, toen De Wakkere Geelbuik het gedrag van de wethouder vergeleek met een winkeldief die een greep uit de kassa gedaan heeft en als hij betrapt wordt, zegt dat hij het per ongeluk gedaan en van plan was om het volgende week terug te brengen. Het beeld sloef in als een bom. Alom klonken luide verontwaardiging en protesten. Zelfs de livestreamverbinding viel uit. Waarop burgemeester De Vries de vergadering schorste, om te gemoederen tot bedaren te brengen en op te roepen tot fatsoen en respect.

In het laatste bedrijf werd de motie van afkeuring met 8 (coalitie) tegen 7 (oppositie) verworpen, de schending zelf, hoe ernstig ook, bleef verder onbesproken. Aan de klokkenluiders de keus of zij naar de rechter stappen.

Intussen ben ik naarstig op zoek naar passende beelden, voor het schenden van de geheimhouding, voor het overtreden van de gedragscode integriteit gemeentelijke ambtsdragers Oudewater, voor het politieke opportunisme en de bedenkelijke fusie tussen college en coalitie, voor het schromelijke gebrek aan zelfreinigend vermogen van het gemeentebestuur en, vooral, voor het voortdurend beschadigen van de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van de politiek. Zo komt het zeker niet goed met het begeerde herstel van het vertrouwen van de burger.

Wim Knol

6 februari 2021

Mastermind

Dringende verplichtingen dwongen mij afgelopen week, weliswaar voorzien van een keurige afzegging bij de griffier, verstek te laten gaan bij het forum Ruimte, waar het zogenaamde ‘Masterplan Binnenstad Oudewater, jaarschijf 2019’ werd behandeld. Dat heb ik geweten! Menig plaatsgenoot verweet me, dat het ‘niet netjes’ was om niet op te komen dagen, te meer omdat ik op social media boze en bezorgde Oudewaternaren opgeroepen had naar het stadhuis te komen, om hun bezwaren tegen het plan kenbaar te maken. Ik snap de kritische reacties wel, maar als eenmansfractie kan ik nu eenmaal niet altijd overal bij zijn. Gelukkig ging het in dit geval slechts om een forumvergadering, waar onderwerpen globaal worden besproken en ‘verdiepende’ vragen kunnen worden gesteld aan de opstellers. Het echte debat en de besluiten zijn gereserveerd voor de gemeenteraadvergadering van komende donderdag. Daar hoop ik wel bij te kunnen zijn.
Dankzij de moderne techniek heb ik de bespreking in het forum inmiddels ‘teruggeluisterd’ via de gemeentelijke website en ben ik weer helemaal bij. Nu begrijp ik de teleurstelling en verontwaardiging van de bewoners. Waar zij dachten dat het zou gaan over het Masterplan, meer in het bijzonder over de geplande opknapbeurt van hun buurt, de Lange Burchwal en de Wijngaardstraat, raakten zij verzeild in een wazige discussie over de financiering van het plan voor de hele stad.
Daarmee is het ‘een beetje’ misgegaan. De Woerdense ambtenaren die tegenwoordig de boekhouding voor Oudewater doen, zijn vergeten om het budget dat de gemeenteraad een paar jaar terug voor de uitvoering van het masterplan gereserveerd heeft, op te nemen in de begroting van Oudewater. Zonder geld geen nieuwe kinderhoofdjes en lantaarnpalen. Vandaar het voorstel van het college om die fout te corrigeren. Ingefluisterd door de Woerdense ambtenaren had het college er voor de zekerheid meteen een paar miljoen opgezet. Woerden hanteert namelijk hogere tarieven voor dit soort ingewikkelde projecten dan we in Oudewater gewend waren. Op voortschrijdend inzicht van de wethouders waren daarnaast ook de kosten van nieuwe riolering voor de buurt aan het budget toegevoegd. De zogeheten ‘ondergrondse infrastructuur’ was in het Masterplan over het hoofd gezien, terwijl sinds jaar en dag bij iedere regenbui de halve buurt onder water staat. Werk met werk maken, noemen bestuurders dat, wat zoiets betekent als: als we toch bezig zijn…
Over de financiering ging de discussie dus, niet over het schrijnende tekort aan parkeerplaatsen in de buurt, dat door de bouwplannen aan de Wijngaardstraat en op het Oranje Bolwerck nog groter dreigt te worden. En ook niet over de afvalcontainers die onlangs uit het niets in de Gasthuissteeg zijn verschenen. Die komt later, verzekerde wethouder Kok, als alle pakweg 80 inspraakreacties door de ambtenaren van Woerden zijn verwerkt.
Blijft de vraag op wiens initiatief die afvalcontainers in de Gasthuissteeg ingegraven zijn, zonder overleg met de omwonenden en zonder budget. De wethouder van dienst zal die containers toch niet uit eigen zak betaald hebben?
De bespreking in het forum ging kortom niet zozeer over het Masterplan, het had meer weg van een potje Mastermind, u weet wel die klassieker onder de spellen in logisch denken, waarbij de ene speler de geheime code van de andere speler probeert te ontrafelen.
Donderdag verder.

Kerkenvisie, monumentenzorg voor alle gezindten?

Omgevingsvisies, woonvisies, structuurvisies. Zonder visies tel je vandaag de dag niet mee in het openbaar bestuur. Daar is op zich niets mis mee. Het is goed om een idee hebben van wat je wilt bereiken, alvorens aan de slag te gaan. Er moet een stip op de horizon zijn, zoals dat zo fraai heet in bestuurlijk jargon. Ook voor de gemeenteraad, de vergadering van gekozen volksvertegenwoordigers die geacht wordt namens de inwoners de stad te besturen, is het handig een gedeeld beeld van de toekomst te hebben.

Vandaar het voorstel van De Wakkere Geelbuik, om bij de evaluatie van de dienstverleningsovereenkomst met Woerden niet alleen de uitvoering van het contract onder de loep te nemen, maar eerst samen na te denken over de vraag wie en wat we over een aantal jaren willen zijn als gemeenschap en wat dat dan betekent voor onze aanpak, waaronder het organiseren van het bestuur en de werkorganisatie. Kortom, eerst de stip, dan pas de weg ernaar toe. Op aandringen van het college is ons voorstel helaas afgeschoten - veel te ingewikkeld en vermoeiend, vinden de voorstanders van de gedwongen winkelnering bij Woerden. Het gaat toch prima zo? We zien wel waar het schip strandt, als het maar in Woerden is. Maar afijn, daarover later meer.

Een visie is bij voorkeur inspirerend, uitdagend en dynamisch. Maar daar is de coalitie van VVD&D66, De Onafhankelijken en ChristenUnie&SGP niet van. Ze laten het denkwerk liever aan anderen over. Of het nu om het ‘masterplan’ voor de binnenstad (u weet wel, dat plan dat vergeten is in de begroting), het ontwikkelen van bouwplannen (Oranje Bolwerck, Schuylenbucht-locatie) of het organiseren van de zorg voor de inwoners (Stadsteam BV) gaat, steevast wordt een bureau, een projectontwikkelaar of een niet democratisch gelegitimeerd samenwerkingsverband ingeschakeld. Tegen betaling uiteraard. Zelf nadenken, ho maar!

Maar het kan nog gekker. In de afgelopen gemeenteraad omarmde de raad met de grootst mogelijke meerderheid - alleen De Wakkere Geelbuik gebruikte zijn verstand – de motie van de ChristenUnie&SGP om een zogeheten kerkenvisie te laten opstellen door de Rijksdienst voor het Cultuur Erfgoed. Daarmee zou het gemeentebestuur volgens de indiener (pro)actief inzetten op het behoud van beeldbepalende kerkgebouwen in onze gemeente. Toe maar.
De Wakkere Geelbuik stemde als enige partij tegen de motie. We zijn tegen een voorkeursbehandeling voor kerkgebouwen. Alle monumenten en beeldbepalende gebouwen verdienen in gelijke mate bescherming. Om in de sfeer te blijven: het overheidsbeleid behoort van alle gezindten te zijn. De gemeente heeft immers ook geen exclusieve visie op het behoud van, ik noem maar een dwarsstraat, winkelgebouwen, publieke gebouwen of bedrijfsgebouwen. Sterker, de laatste categorie wordt zelfs volkomen genegeerd door Oudewater, soms zelfs weggepest, zoals in het geval van Machinefabriek De Hollandsche IJssel. Slopen die handel. Dat ondanks de hoge notering op de provinciale lijst van waardevol industrieel erfgoed.

Daarbij komt dat er openlijk en verkapt al onevenredig veel gemeenschapsgeld naar het onderhoud van de monumentale kerken in Oudewater vloeit.
Het heeft er kortom alle schijn van dat de kerkgebouwen voorgetrokken worden.

En als er dan beslist een kerkenvisie moet komen, laten we die dan voor de verandering eens zelf bedenken. In plaats van de Rijksdienst Cultuur Erfgoed voor veel geld in te huren. En kom nu niet met het argument dat het Oudewater niets kost, omdat het kabinet betaalt. Er is maar één overheid en Haags geld is dus ook gemeenschapsgeld.

De Wakkere Geelbuik heeft wel een paar suggesties voor de begeerde visie. Wat te denken van het concentreren van de kerkgenootschappen, zodat de monumentale kerkgebouwen efficiënter gebruikt worden en de hoge onderhoudskosten beter zijn op te brengen. Oecumene, noemen de kerken dat zelf.  Op die manier spelen we minstens één kerkgebouw vrij, dat voor andere doelen ingezet kan worden: wonen, theater, bibliotheek, hotel, enz., bedenk het maar. Elders gebeurt dat volop. Onlangs kon er nog geschaatst worden in de Gouwe Kerk in Gouda.

Ik wil maar zeggen, als de staat zich dan toch met de kerken wil bemoeien, laten we het dan serieus doen. Maar dat zal wel niet de bedoeling zijn van de indieners van die malle motie.

Wim Knol

Functioneringsgroepsgesprek

In 2021 loopt de dienstverleningsovereenkomst (DVO) tussen Oudewater en Woerden af. Ter voorbereiding op het besluit over het vervolg houdt de gemeenteraad onder begeleiding met adviesbureau Common Eye de overeenkomst nogmaals tegen het licht. Onder aanvoering van het college zijn de mogelijke angels bij voorbaat verwijderd en staat de uitkomst al vast.

Hoe zat het ook alweer? In 2013 besloot de gemeenteraad op dringende voorspraak van de toenmalige coalitie van CDA-VVD&D66 de ambtelijke organisatie over te doen aan Woerden. Op eigen houtje kon Oudewater niet als zelfstandige gemeente voortbestaan, meenden de doemdenkers. Bovendien zou het uitbesteden van de werkorganisatie heilzaam zijn voor de dienstverlening aan de burger en de zogeheten bestuurskracht - wat dat ook mag betekenen – vergroten. En ten slotte zou het kosten besparen dankzij een grotere efficiëntie.

Inmiddels zijn we zes jaar verder en blijkt dat het uitbesteden van de werkorganisatie geen onverdeeld succes is. De dienstverlening is eerder verslechterd dan verbeterd. Het gros van de Woerdense ambtenaren beschouwt Oudewater als B-merk en vindt dat de gemeenteraad van het eigenwijze stadje niet te veel noten op haar zang moet hebben. Alle kleuren zijn leverbaar, als het maar zwart is.

Ook de bestuurskracht is niet vergroot. Logisch, want die heeft weinig te maken met schaalgrootte, maar met visie, daadkracht en creativiteit. En die kwaliteiten zijn nu eenmaal schaars in het openbaar bestuur.

En van de geschetste efficiëntieverbetering is niets terecht gekomen. Maar dat was al bekend toen Oudewater aan het avontuur begon.

Uit de tussentijdse evaluatie die enkele jaren geleden op initiatief van de gemeenteraad uitgevoerd werd, blijkt bovendien dat de partners zich lang niet altijd aan de afspraken in de DVO houden. De colleges van B&W van Woerden en Oudewater gaan hun zalige eigen gang. Illustratief is de hardnekkige aanduiding van de dienstverleningsovereenkomst als samenwerkingsovereenkomst, ja zelfs als partnerschap. Bent u ook al partner van uw bakker of energieleverancier? Deze ‘bestuurdersongehoorzaamheid’ van de colleges was aanleiding voor de gemeenteraad om aanvullende kaders te stellen voor de uitvoering van de overeenkomst, over met name de beleidsvrijheid van Oudewater en het vermijden van onomkeerbare stappen zonder goedkeuring van de gemeenteraad.

Nu het einde van de looptijd van de dienstverleningsovereenkomst in zicht is, wil de Oudewaterse gemeenteraad de dienstverleningsovereenkomst opnieuw kritisch onder de loep nemen samen met Common Eye. Het college had het liever in eigen beheer gedaan. Dat was goedkoper en minder riskant. U weet wel: die slagers en hun eigen vlees.

Ook nu de gemeenteraad voet bij stuk gehouden heeft en een bureau ingeschakeld heeft, is de kans op een serieuze weging van de voor- en nadelen van de dienstverleningsovereenkomst echter bijzonder klein. Niet alleen omdat voornamelijk de betrokken bestuurders en ambtenaren, van klant én leverancier, worden gepolst door de onderzoekers. De inwoners wordt door middel van straatinterviews alleen gevraagd naar hun oordeel over de gemeentelijke dienstverlening, niet over de kwaliteit van het bestuur.
Ook omdat het voorstel vanuit de raad om ook de visie van de gemeenteraad op de ontwikkeling van de gemeente bij de evaluatie te betrekken vakkundig om zeep is geholpen door het college.
Maar vooral, doordat op aandringen van datzelfde college de onderzoekers in hun aanbevelingen naar aanleiding van de bevindingen uitsluitend naar voortzetting van de inkoop bij Woerden mogen kijken. Over andere scenario’s, zoals inkoop bij of samenwerking met andere gemeenten, beëindiging van de dienstverleningsovereenkomst gecombineerd met herstel van de eigen werkorganisatie, is bij voorbaat een veto uitgesproken. Daarmee zou ‘partner’ Woerden onnodig voor het hoofd worden gestoten, verwoordde gelegenheidsadviseur wethouder Kok.
Waarmee de evaluatie is gedegradeerd tot een onbetekenend functioneringsgroepsgesprek. Met voorspelbare conclusies en aanbeveling: het gaat, een enkel weeffoutje daargelaten, prima. Vooruit met de geit. De schaalvergrotingsgelovigen kunnen tevreden zijn. Nu alleen die herindeling nog.

Wim Knol

Ruimtevolk in de waard!

U10, U16, of hoe die niet democratische gelegitimeerde bestuurlijke duikboten ook mogen heten. En dan nu weer een Regionale Omgevingsagenda voor de Lopikerwaard, in verband met een urgente regionale energiestrategie (RES) een ruimtelijk economische perspectief (REP) en een broodnodige regionale (klimaat)adaptatiestrategie. Toe maar. Herman de Man zou zich omdraaien in zijn graf, Heilig Pietje de Booy zijn stekeltrekker acuut aan de wilgen hangen. Ik wil maar zeggen: waar hep dit allemaal voor nodig? Enkele jaren geleden verklaarden bestuurders massaal de oorlog aan de bestuurlijke drukte en de ongebreidelde regeldrift. Inmiddels is de volgende epidemie uitgebroken. Malafide adviseurs zijn uit hun holen gekropen en zien hun kans schoon. Wie heeft in vredesnaam het Ruimtevolk op onze aarde binnengelaten? Ik weet niet van welke planeet zij komen, maar zij spreken geen Nederlands.
Wat te denken van gedrochtelijke zinnen als:
Begin 2018 zijn wij samen met de provincie Utrecht actief gaan verkennen hoe we op regionaal niveau de transitie van de fysieke leefomgeving en het vormgeven van de nieuwe samenwerking in goede banen kunnen leiden en hoe we het momentum van de nadere Omgevingswet als vliegwiel kunnen gebruiken voor versterking van de economie en landschappelijke kwaliteit van onze regio.
Bent u er nog? Het wordt nog erger.
De verkenning heeft geleid tot de ambitie om in 2019 gezamenlijk een regionale omgevingsagenda op te stellen, waarin we de gezamenlijke stip op de horizon scherper stellen en onze maatschappelijke opgaven verbinden en kansen op regionale schaal verder onderzoeken en vormgeven.
Je zou maar een eerzame burger wezen en moeten meeparticiperen over de impact van deze narigheid op je fysieke leefomgeving. Ik stel voor om de schrijvers van de startnotitie voor straf hun werkstuk te laten ontleden, taal- en redekundig. Ik kijk het persoonlijk na. Bij een onvoldoende zetten we ze stante pede op de intergallactische TGV. Enkele reis!
Dan de inhoud van de Omgevingsagenda.
Waarom doet Woerden mee, terwijl die gemeente niet eens in de Lopikerwaard ligt? En zeg nu niet, omdat we er een partnerschap mee hebben. We nemen de bakker toch ook niet mee op schoolreisje?
En waarom doen de burgers, bewoners moeten we tegenwoordig zeggen, niet mee? Het gaat toch om hun leefomgeving?

Uit de verkenning naar de gevolgen van de energietransitie, begrijp dat de Lopikerwaard in beeld is als duurzame energiecentrale van de stad Utrecht en dat wij het belangrijk vinden om deze ontwikkelingen op een wijze vorm te geven die past bij ons DNA en onze kernkwaliteiten.
Geen idee wat dat betekent, maar ik voel aan mijn DNA, pardon mijn water, dat het landschap naar de knoppen gaat, als we niet oppassen. De suggestie dat het te combineren valt met andere opgaven, zoals landbouw, natuurontwikkeling, recreatie, woningbouw en bereikbaarheid is boerenbedrog. En daar hebben we al genoeg van in de waard. Maar….we kunnen er wel flink aan verdienen. Dus dat zal het wel worden. We plempen het verbrandende veen gewoon vol met molens en panelen.

De Wakkere Geelbuik vindt het prima om samen verder te praten over de toekomst van de Lopikerwaard. Een paar tips:
1. denk eerst zelf na over wat je wilt en laat je niet meeslepen door hypes en bestuurlijke drukte
2. maak echte keuzes in plaats van alles een beetje: en-en-en is niet altijd mogelijk. Grootschalige landbouw en groei gaan niet samen met behoud van natuur en landschap en biodiversiteit.
3. maak het niet te ingewikkeld door alles tegelijk te willen regelen en overal aan mee te doen.
4. En houd het begrijpelijk. Leef met vlag en wimpel, maar houdt het simpel! De inwoners zullen ons er dankbaar om zijn.
Last but not least: wantrouw de heren van Woerden . Herman VI was al in de 13de eeuw uit op expansie van grondgebied en betrokken bij de ontvoering van Floris V.
En blijf uit de buurt van U-boten, die beschermen de waard zeker niet tegen het wassende water en de oprukkende stad.

Onderuit de zak!